Ευδαίμων Αρκαδία, η σαγήνη ενός μύθου στον πολιτισμό της Δύσης
Κατηγορία: Ιστορία / Λαογραφία
Εισηγητής: P. Olalla
Θυμάμαι πολύ καλά τη στιγμή που, πάνε ήδη πάνω από δέκα χρόνια, διατρέχοντας την Ελλάδα στο κατόπι των αρχαίων μύθων, σταμάτησα το αυτοκίνητό μου σε μια στροφή του δρόμου και φωτογράφησα για πρώτη φορά ένα αρκαδικό τοπίο. Ήταν μια βαθιά κοιλάδα κοντά στον Αλφειό, όχι διαφορετική από άλλες που είχα διασχίσει παλαιότερα στα βουνά της γενέτειράς μου, στις Αστουρίες· αλλά επρόκειτο για την Αρκαδία, και αυτό έκανε τη θεμελιώδη διαφορά.
Όποιος έχει ταξιδέψει γνωρίζει πως κάθε τόπος είναι, κατά βάθος, εκείνο που καθένας μπορεί να προβάλει πάνω του, και εκείνη η απότομη πράσινη κοιλάδα που ξεδιπλωνόταν μπροστά στα μάτια μου ήταν ένας τόπος στον οποίον ήδη είχα ταξιδέψει πολλές φορές καβάλα στις ράχες των βιβλίων. Αναρωτήθηκα τότε τι με είχε οδηγήσει ως εκεί, πώς είχα αναγνωρίσει εκείνο το τοπίο. Κατόπιν, ενώ με πλημμύριζαν φευγαλέες και συγκινησιακές απαντήσεις, μου γεννήθηκε ένα νέο ερώτημα και μια πρόκληση: πλέον δεν αναρωτιόμουν τι με είχε φέρει ως εκεί, αλλά ως πού μπορούσα να φτάσω με αφορμή εκείνη την πρώτη συνάντηση με την Αρκαδία. Το αποτέλεσμα εκείνης της αναπόλησης και εκείνης της έρευνας είναι τούτο το έργο.
Το βιβλίο αυτό καλεί τον αναγνώστη να μοιραστεί μια πνευματική περιπέτεια: να ακολουθήσει μέσα στον πολιτισμό της Δύσης τα ίχνη μιας ιδέας που γοήτευσε τον άνθρωπο ανά τους αιώνες, της ιδέας μιας απλής και εφικτής ευδαιμονίας.
Για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια αιματηρών πολέμων, κατάφωρης αδικίας και κατάχρησης εξουσίας, ποτέ δεν έλειψαν ποιητικές φωνές που διατηρούσαν ζωντανό στον πολιτισμό μας το ειλικρινές κάλεσμα στην αρμονία και την απλότητα της αρχαίας βουκολικής. Δεν είναι εύκολο να προσδιορίσει κανείς πότε γεννήθηκε αυτό το όνειρο, αλλά με αρχή το έργο του Λατίνου ποιητή Βιργίλιου, απέκτησε για πάντα το όνομα Αρκαδία. Η Αρκαδία, πέρα από μια ιστορική και σύγχρονη περιοχή, είναι ένα εύηχο όνομα που θριάμβευσε στον πολιτισμό μας σαν αναπόληση της ειρήνης, της αθωότητας, της αρμονίας, της φύσης, της χαράς της ζωής, της ελευθερίας στον έρωτα, της ευαισθησίας, της απλότητας, του μέτρου και της επιστροφής στην ουσία. Η Αρκαδία είναι το αμυδρό και υποβλητικό πορτραίτο ενός τόπου απ’ όπου ο άνθρωπος δε νιώθει ξεριζωμένος.
Αυτό το έργο αρχίζει με μια εκτενή περιήγηση στη γεωγραφία και τη μνήμη της πραγματικής Αρκαδίας αναζητώντας τα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά που άλλοτε διαμόρφωσαν την εικόνα αυτής της γης στο πνεύμα Ελλήνων και Ρωμαίων: γη των απαρχών, των προγόνων και των οικιστών, γη ορεινή και από τη θάλασσα μακρινή, γη με ανθρώπους ευσεβείς και ταπεινούς πλάι στους θεούς της άγριας φύσης, με ανθρώπους φιλόξενους, ποιμένες, λάτρεις της μουσικής και της απλής ζωής, μακάριους και κοντινούς στην εποχή του Κρόνου.
Από αυτήν την παράξενη εικόνα γεννήθηκε ο μύθος της Αρκαδίας, τον οποίο ακολουθούμε στο ταξίδι του από την Αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Στους χρόνους του Βιργίλιου, η Αρκαδία γίνεται ένα με τους μακρινούς απόηχους της Χρυσής Εποχής· στο έργο των Λατίνων ελεγειακών, διεκδικεί την ιδέα του έρωτα σαν το αληθινό νόημα της ζωής· στις αρχές του χριστιανισμού, γονιμοποιεί με παγανιστική γοητεία τις πρώτες λογοτεχνικές προσπάθειες της νέας εποχής.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η Αρκαδία περνά μισοκρυμμένη στη σκιά του βιβλικού Παραδείσου και μεταλαμπαδεύει την ουσία της καθώς και τα βουκολικά χαρακτηριστικά της στο μοτίβο του locus amoenus, του τερπνού τόπου. Στα πρώτα βήματα της Αναγέννησης, ενισχύει σθεναρά την εκ νέου ανακάλυψη της Ελλάδας· με την άφιξη στην Αμερική των πρώτων Ευρωπαίων κατακτητών, αφήνει τον ισχυρό της αντίκτυπο στην αντίληψη για τον Νέο Κόσμο.
Με αφετηρία την Ιταλία του 16ου αιώνα, η Αρκαδία κατακτά τις λογοτεχνίες της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας· με βάση αυτόν τον θρίαμβο, εμπνέει τη γένεση της τοπιογραφίας, τη γένεση της όπερας, προσφέρει εικόνες στη μυστικιστική έκφραση, ανοίγει στη Νεοελληνική γλώσσα το δρόμο προς την αναγεννησιακή παράδοση και δίνει πνοή στα πρώτα έργα της γερμανικής, ολλανδικής και πολωνικής λογοτεχνίας.
Ενώ δοξάζει το ανθρώπινο σώμα στα πρώτα ζωγραφικά έργα με θέμα το γυμνό, η Αρκαδία χρησιμεύει ως αλληγορία ή μάσκα στον περίπλοκο κόσμο του παλατιού και προσφέρει καταφύγιο ενάντια στον αυξανόμενο θρησκευτικό φανατισμό. Στις φωνές των πιο ευαίσθητων ποιητών, τραγουδά σαν άλλοτε τον πόνο για τον χαμό αγαπημένων προσώπων· στα χέρια φιλοσόφων, ζωγράφων και αλχημιστών, μετατρέπεται σε ένα σκοτεινό και απόκρυφο σύμβολο: ET IN ARCADIA EGO.
Αργότερα, σε έναν κόσμο κουρασμένο από την υπερβολή του Μπαρόκ, η Αρκαδία διεκδικεί ξανά την αρμονία του κλασικισμού· σε μια εποχή διαφωτιστών που αναζητά τον επαναπροσδιορισμό της κοινωνίας, η Αρκαδία υπενθυμίζει και πάλι την πηγαία καλοσύνη του ανθρώπου.
Η Αρκαδία προβάλλεται στα παρθένα νησιά της Πολυνησίας με την άφιξη των πρώτων Ευρωπαίων· στοχάζεται με τους ρομαντικούς γύρω από τη φύση, την ευτυχία, την ομορφιά και τον θάνατο· και ξεκινά με τους πρώτους ταξιδιώτες εκείνης της ταραχώδους και ονειροπόλας εποχής μια κρίσιμη διαδικασία νέου εξελληνισμού της Ελλάδας. Με την ανάπτυξη της βιομηχανίας, καταγγέλλει την αγριότητα του καπιταλισμού και αναθεωρεί την ιδέα της προόδου· στους παρθένους τόπους των νέων ηπείρων, εμπνέει την ίδρυση αποικιών και θρηνεί για έναν απειλούμενο αγροτικό κόσμο· ενάντια στη σεμνοτυφία και την ψεύτικη ηθική, υπερασπίζεται τον ελεύθερο έρωτα· ενάντια στις ακρότητες της ασυνειδησίας και της φιλοδοξίας, συμφιλιώνει τον άνθρωπο με τη φύση· ενάντια στον πόλεμο και την κατάχρηση, εξεγείρεται ακατάπαυστα προασπίζοντας ενστικτωδώς την ειρήνη. Από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η Αρκαδία αποτελεί μια ποιητική σταθερά στον πολιτισμό μας.
Η Δύση ζούσε ανέκαθεν με την τάση προς τη δράση, την ανάπτυξη, την υπέρβαση και την πρόοδο, τάση που την οδήγησε επανειλημμένως στη πλεονεξία· αλλά από την άλλη μεριά, ποτέ δεν έπαψε να έχει σαν αντίβαρο την Αρκαδία για να αναθεωρήσει όλες αυτές τις στάσεις ζωής. Με τον τρόπο της, η Αρκαδία κατάφερε να γίνει μια εξιδανίκευση του ελληνικού ιδεώδους· όχι όμως μια εξιδανίκευση προς το άκρον, αλλά προς την ισορροπία.
Σε αντίθεση με το προφανές, η Αρκαδία δεν υπήρξε ποτέ μια ουτοπία. Η ουτοπία είναι εξ ορισμού αυτό που δεν έχει τόπο, και η Αρκαδία – εξιδανικευμένη ή μη – είναι πάνω απ’ όλα ένας τόπος. Αλλά επιπλέον, δεν είναι ουτοπία για έναν ακόμα λόγο: η ουτοπία είναι ένα φανταστικό πρότυπο που στοχεύει να πραγματοποιηθεί, να αντικαταστήσει το κατεστημένο με έναν κλειστό και τέλειο κόσμο. Και σε έναν τέλειο κόσμο, η ανθρωπότητα δε θα μπορούσε να υπάρξει. Η ουτοπία αποσκοπεί στην επιβολή του καλού, και σε αυτό έγκειται και η ρίζα της ίδιας της καταστροφής της· η Αρκαδία εν τούτοις δεν επιδιώκει να επιβληθεί· είναι μια διαρκής εικόνα στον ορίζοντα· δεν είναι η επιβολή του καλού, αλλά η σαγήνη προς το καλό· δεν είναι η επανάσταση, αλλά η πειθώ.
Η Αρκαδία είναι μια από τις έννοιες που προσέδωσαν και εξακολουθούν να προσδίδουν πολιτιστική συνάφεια στην Ευρώπη, και η Ελλάδα έχει στην Αρκαδία έναν ανεκμετάλλευτο πλούτο, έναν πόλο ανάπτυξης για το παρόν και το μέλλον. Σήμερα, πάρα πολλοί τόποι εντρυφούν στο παρελθόν τους σε αναζήτηση ιστορικών επιχειρημάτων ως εχέγγυο για την ταυτότητά τους, καθώς και για την πρόσδοση κύρους στις πρωτοβουλίες τους. Και τι δεν θα έδιναν άλλες περιοχές του κόσμου για να απηχεί το όνομά τους στον πολιτισμό όπως απηχεί της Αρκαδίας και να υποβάλλει στον πολιτισμό τις ιδέες και τις αξίες που υποβάλλει το όνομα της Αρκαδίας! Αν μια γαλλική επιχείρηση εγκατεστημένη στα Πυρηναία κάνει έρευνες με ιατρικά και αρωματικά φυτά και εμπορεύεται τα προϊόντα της ανά τον κόσμο χρησιμοποιώντας το όνομα της Αρκαδίας, γιατί η πραγματική Αρκαδία δεν μπορεί να αναπτύξει τέτοιου τύπου πειραματικές καλλιέργειες ώστε να βελτιώσει την διατροφική ποιότητα; Αν ένα ξενοδοχείο στις ελβετικές Άλπεις προσφέρει στους πελάτες του ένα αρμονικό ησυχαστήριο σε φυσικά τοπία με το όνομα Nov´Arcadia, γιατί η πραγματική Αρκαδία δεν μπορεί να προσφέρει αυθεντικές εγκαταστάσεις αγροτουρισμού; Αν ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο υιοθετεί το όνομα της Αρκαδίας για να προσδώσει κύρος στις ανθρωπιστικές σπουδές του, γιατί η πραγματική Αρκαδία δεν μπορεί να είναι έδρα ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος για την καλλιέργεια και τη διάδοση της ανεκτίμητης ελληνικής κληρονομιάς;
Όλα αυτά είναι εφικτά, αλλά για την πραγματοποίησή τους είναι απαραίτητο να γνωρίσουμε αυτό που πάλλει κάτω από το όνομα της Αρκαδίας. Και σε αυτό φιλοδοξεί να βοηθήσει τούτο το βιβλίο: να φέρει τη νοερή Αρκαδία πιο κοντά στην απτή, να φέρει την Αρκαδία πιο κοντά στους Αρκάδες και τους Έλληνες. Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος φροντίζει και εκτιμά εκείνο που αγαπά, και ότι αγαπά μόνο εκείνο που γνωρίζει. Γι’ αυτό σήμερα, όταν ακόμα κάνουμε τα πρώτα βήματα στην ιστορική ανασυγκρότηση της μνήμης, είναι απαραίτητο να καλλιεργήσουμε τη συναίσθηση του πολιτισμικού πλούτου των τόπων που επισκεπτόμαστε ή κατοικούμε. Για το λόγο αυτό, και επίσης διότι με τον τρόπο αυτό, ίσως να βοηθήσουμε την ιστορία να εκπληρώσει τον σκοπό της: να βελτιώσει τον κόσμο.
Pedro Olalla
ROAD ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Όποιος έχει ταξιδέψει γνωρίζει πως κάθε τόπος είναι, κατά βάθος, εκείνο που καθένας μπορεί να προβάλει πάνω του, και εκείνη η απότομη πράσινη κοιλάδα που ξεδιπλωνόταν μπροστά στα μάτια μου ήταν ένας τόπος στον οποίον ήδη είχα ταξιδέψει πολλές φορές καβάλα στις ράχες των βιβλίων. Αναρωτήθηκα τότε τι με είχε οδηγήσει ως εκεί, πώς είχα αναγνωρίσει εκείνο το τοπίο. Κατόπιν, ενώ με πλημμύριζαν φευγαλέες και συγκινησιακές απαντήσεις, μου γεννήθηκε ένα νέο ερώτημα και μια πρόκληση: πλέον δεν αναρωτιόμουν τι με είχε φέρει ως εκεί, αλλά ως πού μπορούσα να φτάσω με αφορμή εκείνη την πρώτη συνάντηση με την Αρκαδία. Το αποτέλεσμα εκείνης της αναπόλησης και εκείνης της έρευνας είναι τούτο το έργο.
Το βιβλίο αυτό καλεί τον αναγνώστη να μοιραστεί μια πνευματική περιπέτεια: να ακολουθήσει μέσα στον πολιτισμό της Δύσης τα ίχνη μιας ιδέας που γοήτευσε τον άνθρωπο ανά τους αιώνες, της ιδέας μιας απλής και εφικτής ευδαιμονίας.
Για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια αιματηρών πολέμων, κατάφωρης αδικίας και κατάχρησης εξουσίας, ποτέ δεν έλειψαν ποιητικές φωνές που διατηρούσαν ζωντανό στον πολιτισμό μας το ειλικρινές κάλεσμα στην αρμονία και την απλότητα της αρχαίας βουκολικής. Δεν είναι εύκολο να προσδιορίσει κανείς πότε γεννήθηκε αυτό το όνειρο, αλλά με αρχή το έργο του Λατίνου ποιητή Βιργίλιου, απέκτησε για πάντα το όνομα Αρκαδία. Η Αρκαδία, πέρα από μια ιστορική και σύγχρονη περιοχή, είναι ένα εύηχο όνομα που θριάμβευσε στον πολιτισμό μας σαν αναπόληση της ειρήνης, της αθωότητας, της αρμονίας, της φύσης, της χαράς της ζωής, της ελευθερίας στον έρωτα, της ευαισθησίας, της απλότητας, του μέτρου και της επιστροφής στην ουσία. Η Αρκαδία είναι το αμυδρό και υποβλητικό πορτραίτο ενός τόπου απ’ όπου ο άνθρωπος δε νιώθει ξεριζωμένος.
Αυτό το έργο αρχίζει με μια εκτενή περιήγηση στη γεωγραφία και τη μνήμη της πραγματικής Αρκαδίας αναζητώντας τα ιδιαίτερα εκείνα χαρακτηριστικά που άλλοτε διαμόρφωσαν την εικόνα αυτής της γης στο πνεύμα Ελλήνων και Ρωμαίων: γη των απαρχών, των προγόνων και των οικιστών, γη ορεινή και από τη θάλασσα μακρινή, γη με ανθρώπους ευσεβείς και ταπεινούς πλάι στους θεούς της άγριας φύσης, με ανθρώπους φιλόξενους, ποιμένες, λάτρεις της μουσικής και της απλής ζωής, μακάριους και κοντινούς στην εποχή του Κρόνου.
Από αυτήν την παράξενη εικόνα γεννήθηκε ο μύθος της Αρκαδίας, τον οποίο ακολουθούμε στο ταξίδι του από την Αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Στους χρόνους του Βιργίλιου, η Αρκαδία γίνεται ένα με τους μακρινούς απόηχους της Χρυσής Εποχής· στο έργο των Λατίνων ελεγειακών, διεκδικεί την ιδέα του έρωτα σαν το αληθινό νόημα της ζωής· στις αρχές του χριστιανισμού, γονιμοποιεί με παγανιστική γοητεία τις πρώτες λογοτεχνικές προσπάθειες της νέας εποχής.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η Αρκαδία περνά μισοκρυμμένη στη σκιά του βιβλικού Παραδείσου και μεταλαμπαδεύει την ουσία της καθώς και τα βουκολικά χαρακτηριστικά της στο μοτίβο του locus amoenus, του τερπνού τόπου. Στα πρώτα βήματα της Αναγέννησης, ενισχύει σθεναρά την εκ νέου ανακάλυψη της Ελλάδας· με την άφιξη στην Αμερική των πρώτων Ευρωπαίων κατακτητών, αφήνει τον ισχυρό της αντίκτυπο στην αντίληψη για τον Νέο Κόσμο.
Με αφετηρία την Ιταλία του 16ου αιώνα, η Αρκαδία κατακτά τις λογοτεχνίες της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας· με βάση αυτόν τον θρίαμβο, εμπνέει τη γένεση της τοπιογραφίας, τη γένεση της όπερας, προσφέρει εικόνες στη μυστικιστική έκφραση, ανοίγει στη Νεοελληνική γλώσσα το δρόμο προς την αναγεννησιακή παράδοση και δίνει πνοή στα πρώτα έργα της γερμανικής, ολλανδικής και πολωνικής λογοτεχνίας.
Ενώ δοξάζει το ανθρώπινο σώμα στα πρώτα ζωγραφικά έργα με θέμα το γυμνό, η Αρκαδία χρησιμεύει ως αλληγορία ή μάσκα στον περίπλοκο κόσμο του παλατιού και προσφέρει καταφύγιο ενάντια στον αυξανόμενο θρησκευτικό φανατισμό. Στις φωνές των πιο ευαίσθητων ποιητών, τραγουδά σαν άλλοτε τον πόνο για τον χαμό αγαπημένων προσώπων· στα χέρια φιλοσόφων, ζωγράφων και αλχημιστών, μετατρέπεται σε ένα σκοτεινό και απόκρυφο σύμβολο: ET IN ARCADIA EGO.
Αργότερα, σε έναν κόσμο κουρασμένο από την υπερβολή του Μπαρόκ, η Αρκαδία διεκδικεί ξανά την αρμονία του κλασικισμού· σε μια εποχή διαφωτιστών που αναζητά τον επαναπροσδιορισμό της κοινωνίας, η Αρκαδία υπενθυμίζει και πάλι την πηγαία καλοσύνη του ανθρώπου.
Η Αρκαδία προβάλλεται στα παρθένα νησιά της Πολυνησίας με την άφιξη των πρώτων Ευρωπαίων· στοχάζεται με τους ρομαντικούς γύρω από τη φύση, την ευτυχία, την ομορφιά και τον θάνατο· και ξεκινά με τους πρώτους ταξιδιώτες εκείνης της ταραχώδους και ονειροπόλας εποχής μια κρίσιμη διαδικασία νέου εξελληνισμού της Ελλάδας. Με την ανάπτυξη της βιομηχανίας, καταγγέλλει την αγριότητα του καπιταλισμού και αναθεωρεί την ιδέα της προόδου· στους παρθένους τόπους των νέων ηπείρων, εμπνέει την ίδρυση αποικιών και θρηνεί για έναν απειλούμενο αγροτικό κόσμο· ενάντια στη σεμνοτυφία και την ψεύτικη ηθική, υπερασπίζεται τον ελεύθερο έρωτα· ενάντια στις ακρότητες της ασυνειδησίας και της φιλοδοξίας, συμφιλιώνει τον άνθρωπο με τη φύση· ενάντια στον πόλεμο και την κατάχρηση, εξεγείρεται ακατάπαυστα προασπίζοντας ενστικτωδώς την ειρήνη. Από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η Αρκαδία αποτελεί μια ποιητική σταθερά στον πολιτισμό μας.
Η Δύση ζούσε ανέκαθεν με την τάση προς τη δράση, την ανάπτυξη, την υπέρβαση και την πρόοδο, τάση που την οδήγησε επανειλημμένως στη πλεονεξία· αλλά από την άλλη μεριά, ποτέ δεν έπαψε να έχει σαν αντίβαρο την Αρκαδία για να αναθεωρήσει όλες αυτές τις στάσεις ζωής. Με τον τρόπο της, η Αρκαδία κατάφερε να γίνει μια εξιδανίκευση του ελληνικού ιδεώδους· όχι όμως μια εξιδανίκευση προς το άκρον, αλλά προς την ισορροπία.
Σε αντίθεση με το προφανές, η Αρκαδία δεν υπήρξε ποτέ μια ουτοπία. Η ουτοπία είναι εξ ορισμού αυτό που δεν έχει τόπο, και η Αρκαδία – εξιδανικευμένη ή μη – είναι πάνω απ’ όλα ένας τόπος. Αλλά επιπλέον, δεν είναι ουτοπία για έναν ακόμα λόγο: η ουτοπία είναι ένα φανταστικό πρότυπο που στοχεύει να πραγματοποιηθεί, να αντικαταστήσει το κατεστημένο με έναν κλειστό και τέλειο κόσμο. Και σε έναν τέλειο κόσμο, η ανθρωπότητα δε θα μπορούσε να υπάρξει. Η ουτοπία αποσκοπεί στην επιβολή του καλού, και σε αυτό έγκειται και η ρίζα της ίδιας της καταστροφής της· η Αρκαδία εν τούτοις δεν επιδιώκει να επιβληθεί· είναι μια διαρκής εικόνα στον ορίζοντα· δεν είναι η επιβολή του καλού, αλλά η σαγήνη προς το καλό· δεν είναι η επανάσταση, αλλά η πειθώ.
Η Αρκαδία είναι μια από τις έννοιες που προσέδωσαν και εξακολουθούν να προσδίδουν πολιτιστική συνάφεια στην Ευρώπη, και η Ελλάδα έχει στην Αρκαδία έναν ανεκμετάλλευτο πλούτο, έναν πόλο ανάπτυξης για το παρόν και το μέλλον. Σήμερα, πάρα πολλοί τόποι εντρυφούν στο παρελθόν τους σε αναζήτηση ιστορικών επιχειρημάτων ως εχέγγυο για την ταυτότητά τους, καθώς και για την πρόσδοση κύρους στις πρωτοβουλίες τους. Και τι δεν θα έδιναν άλλες περιοχές του κόσμου για να απηχεί το όνομά τους στον πολιτισμό όπως απηχεί της Αρκαδίας και να υποβάλλει στον πολιτισμό τις ιδέες και τις αξίες που υποβάλλει το όνομα της Αρκαδίας! Αν μια γαλλική επιχείρηση εγκατεστημένη στα Πυρηναία κάνει έρευνες με ιατρικά και αρωματικά φυτά και εμπορεύεται τα προϊόντα της ανά τον κόσμο χρησιμοποιώντας το όνομα της Αρκαδίας, γιατί η πραγματική Αρκαδία δεν μπορεί να αναπτύξει τέτοιου τύπου πειραματικές καλλιέργειες ώστε να βελτιώσει την διατροφική ποιότητα; Αν ένα ξενοδοχείο στις ελβετικές Άλπεις προσφέρει στους πελάτες του ένα αρμονικό ησυχαστήριο σε φυσικά τοπία με το όνομα Nov´Arcadia, γιατί η πραγματική Αρκαδία δεν μπορεί να προσφέρει αυθεντικές εγκαταστάσεις αγροτουρισμού; Αν ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο υιοθετεί το όνομα της Αρκαδίας για να προσδώσει κύρος στις ανθρωπιστικές σπουδές του, γιατί η πραγματική Αρκαδία δεν μπορεί να είναι έδρα ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος για την καλλιέργεια και τη διάδοση της ανεκτίμητης ελληνικής κληρονομιάς;
Όλα αυτά είναι εφικτά, αλλά για την πραγματοποίησή τους είναι απαραίτητο να γνωρίσουμε αυτό που πάλλει κάτω από το όνομα της Αρκαδίας. Και σε αυτό φιλοδοξεί να βοηθήσει τούτο το βιβλίο: να φέρει τη νοερή Αρκαδία πιο κοντά στην απτή, να φέρει την Αρκαδία πιο κοντά στους Αρκάδες και τους Έλληνες. Είναι γνωστό ότι ο άνθρωπος φροντίζει και εκτιμά εκείνο που αγαπά, και ότι αγαπά μόνο εκείνο που γνωρίζει. Γι’ αυτό σήμερα, όταν ακόμα κάνουμε τα πρώτα βήματα στην ιστορική ανασυγκρότηση της μνήμης, είναι απαραίτητο να καλλιεργήσουμε τη συναίσθηση του πολιτισμικού πλούτου των τόπων που επισκεπτόμαστε ή κατοικούμε. Για το λόγο αυτό, και επίσης διότι με τον τρόπο αυτό, ίσως να βοηθήσουμε την ιστορία να εκπληρώσει τον σκοπό της: να βελτιώσει τον κόσμο.
Pedro Olalla
ROAD ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Αλέξανδρος Παπαηλιού wrote: